1941-1945-jılları bolıp ótken ekinshi jer júzilik urısta jeńiske erisiwge óz úlesin qosıp, Ana Watanınıń jarqın keleshegi ushın janın ayamaǵan qaraqalpaqstanlı urıs qatnasıwshılarınıń ornı ayrıqsha esaplanadı.

Statistikalıq maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda, frontta Qaraqalpaqstan Respublikasınan jámi 66 mıńnan aslam náwqıran jigit qatnasqan. Sonıń ishinde 34 mıńnan zıyat jawınger urıs maydanlarında qaytıs bolǵan hám dereksiz joǵalǵan.

«Biz bul sanlardı hár jılı qayta-qayta eske alamız. Bular qurı ǵana ápiwayı sanlar emes. Olardıń túpkirinde áziz analarımızdıń, apalarımızdıń, márt hám batır ákelerimizdiń, pútkil xalqımızdıń kewlindegi sheksiz qayǵı hám hásiret sáwlelengen. Bul dártti hesh qanday san, hesh qanday sóz benen teńep bolmaydı», — degen edi mámleketimiz basshısı Shavkat Mirziyoev «Ullı Watandarlıq urıs»taǵı jeńistiń 76 jıllıǵı menen qutlıqlaw sózinde.

2020-jıldıń aprel ayında fashizm ústinen erisilgen jeńistiń 75 jıllıǵı múnásibeti menen Qaraqalpaqstan qorǵanıw isleri basqarmasında eki xanalı Ekinshi jer júzilik muzeyi shólkemlestirildi.

Dáslep muzey ashılǵan waqıtta onıń fondınan fashistler ústinen jeńiske erisiwdegi qaraqalpaq xalqınıń qosqan úlesi, front artındaǵı erlikleri haqqında tolıq maǵlıwmatlar jámlengen 100 ge jaqın eksponat, 200 ge jaqın tariyxıy hújjet orın alǵan.

Sonday-aq, jeńistiń 76 jıllıǵı qarsańında Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi prezidiumınıń 2019-jıl dekabr ayındaǵı qararı menen tastıyıqlanǵan «Jol kartası»na muwapıq, 2021-jıl may ayında Nókis qalasında «Watansúyiwshiler baǵı» shólkemlestirildi.

Búgingi kúnde «Watansúyiwshiler baǵı»nda jámi 8 texnika: T-64 tanki, piyadalar jawınger mashinaları, qırıwshı samolyot, bronlanǵan transportyorlar, artilleriya hám zenit apparatları kórgizbege qoyılǵan.

Usı jıldıń 29-aprel kúni Prezident Shavkat Mirziyoev basshılıǵında bolıp ótken videoselektor jıynalısında bıyıl urıs qatnasıwshıları, konclagerler hám Leningrad qamalı tutqınlarınıń hár birine 15 million sum muǵdarına pul beriliwi atap ótilgen edi.

Urıs qatnasıwshıları hám miynetke jaramsız veteranlar ushın tólenetuǵın haqı muǵdarı 2017-jıl – 2 million sumdı, 2018-jıl – 5 million sumdı, 2019-jıl – 7.5 million sumdı, 2020-jıl – 10 million sumdı, 2021-jılı – 12 million sumdı quraǵan.

Arqa-batıs áskeriy okrugınıń maǵlıwmatlarına bola, búgingi kúnde Qaraqalpaqstan Respublikası aymaǵında 4 urıs qatnasıwshısı jasap kelmekte.

Olar:

● Narmanov Qadirbay (1925-jılı tuwılǵan, Nókis qalasında jasaydı, milleti – ózbek);
● Nametullaev Orazbay (1924-jılı tuwılǵan, Qanlıkól rayonında jasaydı, milleti – qaraqalpaq);
● Allaniyazov Genjemurat (1925-jılı tuwılǵan, Qaraózek rayonında jasaydı, milleti – qaraqalpaq);
● Galenko Ivan Fedotovich (1924-jılı tuwılǵan, Tórtkúl rayonında jasaydı, milleti – ukrain) esaplanadı.

Maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda, Qaraqalpaqstannıń 20 mıńnan zıyat puqarası urıs jılları front artında sanaat, kán-metallurgiya hám mámleketimizdiń sanaat tarawlarında pidayılıq kórsetken.

Bekbergen Adilbaev,
NMPI Fizika-Matematika fakulteti studenti.